គេហទំព័រ សង្ខេប

ថ្ងៃទី១៤ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៥ – ព្រឹកនេះ កម្លាំងនគរបាលខេត្តកណ្តាលបានធ្វើប្រតិបត្តិការដ៏ភ្ញាក់ផ្អើលមួយ ដោយបានចុះទៅឡោមព័ទ្ធ និងឃាត់ខ្លួនថៅកែលក់ឡេអនឡាញដ៏ល្បីឈ្មោះ ឧកញ៉ា ឆេង ស្រីរ័ត្ន ដែលគេស្គាល់ជាទូទៅថា Love Riya។ ប្រតិបត្តិការនេះបានកើតឡើងនៅភូមិគ្រឹះរបស់ Love Riya ស្ថិតក្នុងបុរី ML ក្រុងតាខ្មៅ ខេត្តកណ្តាល។

បើតាមប្រភពពី Fresh News ប្រតិបត្តិការនេះត្រូវបានសម្របសម្រួលដោយព្រះរាជអាជ្ញា និងដឹកនាំផ្ទាល់ដោយស្នងការនគរបាលខេត្តកណ្តាល។ ក្រោយពីការឃាត់ខ្លួន លោកស្រី ឆេង ស្រីរ័ត្ន ត្រូវបានបញ្ជូនភ្លាមៗទៅកាន់ស្នងការដ្ឋាននគរបាលខេត្ត ដើម្បីធ្វើការសួរនាំ និងចាត់ការបន្តតាមនីតិវិធី។

យោងតាមសារព័ត៌មាន Defense របស់ប្រទេសស៊ុយអែត នៅថ្ងៃទី២៩ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥ រដ្ឋាភិបាលស៊ុយអែតបានសម្រេចបដិសេធការផ្តល់ភ្លើងខៀវសម្រាប់ការលក់យន្តហោះចម្បាំងធុន Saab JAS-39 C/D Gripen ចំនួន ១២គ្រឿងបន្ថែមទៀតទៅឱ្យប្រទេសថៃ។ ការសម្រេចចិត្តនេះធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីថៃបានប្រើប្រាស់យន្តហោះប្រភេទនេះដើម្បីទម្លាក់គ្រាប់បែកលើប្រទេសកម្ពុជា ដែលជាការប្រើប្រាស់នៅក្នុងសមរភូមិជាក់ស្តែងជាលើកដំបូងរបស់យន្តហោះនេះ។

សារព័ត៌មានបានបញ្ជាក់ថា យន្តហោះ Saab Gripen ដែលត្រូវបានផលិត និងលក់ទៅឱ្យបណ្តាប្រទេសមួយចំនួន ទើបនឹងត្រូវបានប្រើប្រាស់ក្នុងសកម្មភាពយោធាជាក់ស្តែងជាលើកទីមួយ។ ប៉ុន្តែ ការប្រើប្រាស់លើកដំបូងនេះបានកើតឡើងនៅពេលដែលកងទ័ពថៃបានប្រើយន្តហោះនេះដើម្បីវាយប្រហារតាមអាកាសលើទឹកដីកម្ពុជា។ សកម្មភាពនេះបានជំរុញឱ្យស៊ុយអែតពិនិត្យឡើងវិញនូវកិច្ចព្រមព្រៀងលក់អាវុធដែលធ្លាប់បានសន្យាជាមួយថៃ ដោយសម្រេចផ្អាកការលក់បន្ថែម។

ការសម្រេចចិត្តរបស់ស៊ុយអែតឆ្លុះបញ្ចាំងពីការប្តេជ្ញាចិត្តក្នុងការគ្រប់គ្រងការនាំចេញអាវុធដោយប្រុងប្រយ័ត្ន ជាពិសេសនៅពេលដែលអាវុធទាំងនោះត្រូវបានប្រើប្រាស់ក្នុងជម្លោះអន្តរជាតិ។ ទន្ទឹមនឹងនេះ ការបដិសេធនេះអាចនឹងជះឥទ្ធិពលដល់ទំនាក់ទំនងរវាងស៊ុយអែត និងថៃ ព្រមទាំងប៉ះពាល់ដល់ផែនការយោធារបស់ថៃនៅពេលអនាគត។

ប្រភព៖ [សារព័ត៌មាន Defense ស៊ុយអែត, ថ្ងៃទី២៩ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥]

នៅថ្ងៃទី៣១ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥ អង្គភាពសុីម៉ាក់ (CMAC) បានប្រកាសពីការរកឃើញរណ្តៅគ្រាប់បែកផ្ទុះ MK-84 ចំនួន៤ទីតាំង និងគ្រាប់បែកមិនទាន់ផ្ទុះចំនួន៥ទីតាំង ដែលកប់នៅក្នុងដី នៅតំបន់ផ្សេងៗ។ លើសពីនេះ នៅថ្ងៃដដែលនេះ សុីម៉ាក់ក៏បានរកឃើញរណ្តៅគ្រាប់បែក MK-84 បន្ថែមចំនួន៩ទីតាំងទៀត ដែលត្រូវបានទម្លាក់ដោយយន្តហោះរបស់កងទ័ពអាកាសថៃ ក្នុងអំឡុងសង្គ្រាមរយៈពេល៥ថ្ងៃ ចន្លោះថ្ងៃទី២៤-២៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥។

លោក ហេង រតនា អគ្គនាយកសុីម៉ាក់ បានបញ្ជាក់ថា គ្រាប់បែក MK-84 និងរណ្តៅគ្រាប់បែកទាំងនេះ គឺជាគ្រាប់បែកថ្មីដែលទម្លាក់ដោយកងទ័ពអាកាសថៃ មិនមែនជាសំណល់គ្រាប់បែកពីសម័យសង្គ្រាមឥណ្ឌូចិនឡើយ។ លោកបានលើកឡើងថា ទិន្នន័យច្បាស់លាស់ពីក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិក បានបញ្ជាក់ថា គ្មានការទម្លាក់គ្រាប់បែកនៅតំបន់ទាំងនេះក្នុងសម័យសង្គ្រាមឥណ្ឌូចិនទេ។ លើសពីនេះ គ្រាប់បែកត្រកូល MK-84 នេះមានកំណត់សម្គាល់ និងប្រភពច្បាស់លាស់ ជាពិសេសទិន្នន័យនៃការទម្លាក់គ្រាប់ដោយយន្តហោះ F-16 ដែលអាចផ្ទុកគ្រាប់បែក MK-84 ចំនួន៤គ្រាប់ក្នុងមួយជើងហោះហើរតែម្តង។

ទាក់ទងនឹងការអះអាងរបស់ភាគីថៃ ដែលថាគ្រាប់បែក MK-84 ទាំងនេះជាគ្រាប់បែកចាស់ លោក ហេង រតនា បានបដិសេធដោយបញ្ជាក់ថា គ្រាប់បែកចាស់ដែលមានអាយុកាលជាង៥០ឆ្នាំ នឹងមានសភាពរបកខូចខាត និងស៊ីដែកជ្រៅៗ ប៉ុន្តែគ្រាប់បែក និងរណ្តៅគ្រាប់បែកទាំងនេះនៅស្ថិតក្នុងសភាពថ្មី។ លោកបានបន្ថែមថា រណ្តៅគ្រាប់បែកផ្ទុះ និងគ្រាប់បែកមិនទាន់ផ្ទុះទាំងនេះ គឺជាភស្តុតាងជាក់ស្តែង។ លោកបានអញ្ជើញអ្នកសង្ស័យ ឬអ្នកជំនាញអន្តរជាតិខាងគ្រាប់បែកទម្លាក់ពីយន្តហោះ ឱ្យចូលរួមទស្សនា និងវាយតម្លៃដោយផ្ទាល់នៅទីតាំងទាំងនេះ។

 អង្គភាពសុីម៉ាក់នឹងបន្តការស៊ើបអង្កេត និងការដោះស្រាយគ្រាប់បែកមិនទាន់ផ្ទុះទាំងនេះ ដើម្បីធានាសុវត្ថិភាពសម្រាប់ប្រជាជន និងសហគមន៍ក្នុងតំបន់។

សុីម៉ាក់ស្នើឱ្យសហគមន៍អន្តរជាតិ និងភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ ចូលរួមសហការដើម្បីស៊ើបអង្កេត និងដោះស្រាយបញ្ហាសំណល់គ្រាប់បែកនេះឱ្យបានឆាប់រហ័ស ដើម្បីការពារសុខសន្តិភាព និងសុវត្ថិភាពក្នុងតំបន់។

នៅថ្ងៃទី៣០ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥ គណៈប្រតិភូអន្តរជាតិដែលរួមមានអនុព័ន្ធយោធា និងមន្ត្រីទូតមកពី១៣ប្រទេស បានចុះទៅពិនិត្យស្ថានភាពជាក់ស្តែងនៅតំបន់ច្រកអានសេះ ខេត្តព្រះវិហារ ដែលជាតំបន់សមរភូមិសំខាន់មួយនៅក្នុងជម្លោះព្រំដែនរវាងកម្ពុជា និងថៃ។ ការចុះពិនិត្យនេះធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីការឯកភាពលើបទឈប់បាញ់រវាងភាគីទាំងពីរ ដែលសម្រេចបាននៅថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥ តាមរយៈកិច្ចចរចាដែលសម្របសម្រួលដោយម៉ាឡេស៊ី និងការគាំទ្រពីសហរដ្ឋអាមេរិក និងចិន។

គណៈប្រតិភូនេះរួមមានតំណាងមកពីមហាអំណាចសំខាន់ៗដូចជា សហរដ្ឋអាមេរិក ចិន ជប៉ុន រុស្ស៊ី កូរ៉េខាងត្បូង និងអូស្ត្រាលី ព្រមទាំងប្រទេសសមាជិកអាស៊ាន រួមមាន ម៉ាឡេស៊ី ឥណ្ឌូនេស៊ី ហ្វីលីពីន សិង្ហបុរី ឡាវ វៀតណាម និងមីយ៉ាន់ម៉ា។ គោលបំណងសំខាន់នៃដំណើរទស្សនកិច្ចនេះគឺដើម្បីវាយតម្លៃស្ថានភាពនៅមូលដ្ឋានបន្ទាប់ពីបទឈប់បាញ់ ត្រួតពិនិត្យការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀង និងធានាថាភាគីទាំងពីរគោរពតាមការប្តេជ្ញាចិត្តក្នុងការរក្សាសន្តិភាព។

ការចុះពិនិត្យនៅច្រកអានសេះ ដែលជាតំបន់មួយក្នុងចំណោមតំបន់ជម្លោះសំខាន់ៗ ផ្តល់ឱកាសឱ្យគណៈប្រតិភូអន្តរជាតិសង្កេតផ្ទាល់នូវសភាពការណ៍នៅតំបន់ព្រំដែន និងស្តាប់របាយការណ៍ពីភាគីទាំងសងខាង។ តំបន់នេះ ដែលស្ថិតនៅជិតប្រាសាទព្រះវិហារ ដែលជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌពិភពលោករបស់អង្គការយូណេស្កូ បានរងផលប៉ះពាល់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរពីជម្លោះថ្មីៗនេះ ដោយមានរបាយការណ៍ថាប្រាសាទនេះបានរងការខូចខាត។[

ជម្លោះព្រំដែនរវាងកម្ពុជា និងថៃបានផ្ទុះឡើងជាថ្មីនៅថ្ងៃទី២៤ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥ បន្ទាប់ពីការប៉ះទង្គិចគ្នាដោយអាវុធនៅតំបន់ជិតប្រាសាទតាមាន់ធំ និងប្រាសាទព្រះវិហារ។ ជម្លោះនេះបានបណ្តាលឱ្យមនុស្សយ៉ាងហោច៤៣នាក់ស្លាប់ ភាគច្រើនជាជនស៊ីវិល និងជាង៣០០,០០០នាក់ត្រូវជម្លៀសចេញពីតំបន់ព្រំដែន។ ការប៉ះទង្គិចបានបន្តរហូតដល់ថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដា នៅពេលដែលនាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត និងភាគីថៃ លោក ភុមថាំ វេជ្ជាយ័ន្ត បានឯកភាពលើបទឈប់បាញ់ភ្លាមៗ និងគ្មានលក្ខខណ្ឌ តាមរយៈកិច្ចចរចានៅទីក្រុងកូឡាឡាំពួ ប្រទេសម៉ាឡេស៊ី។)

បទឈប់បាញ់នេះទទួលបានការគាំទ្រពីអន្តរជាតិ ជាពិសេសពីសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលប្រធានាធិបតី លោក ដូណាល់ ត្រាំ បានប្រើឥទ្ធិពលតាមរយៈការគំរាមផ្អាកកិច្ចចរចាពាណិជ្ជកម្មជាមួយប្រទេសទាំងពីរ ប្រសិនបើជម្លោះបន្ត។ លើសពីនេះ ម៉ាឡេស៊ី ដែលជាប្រធានអាស៊ានបច្ចុប្បន្ន បានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការសម្របសម្រួលកិច្ចចរចា ដោយនាយករដ្ឋមន្ត្រី លោក អាន់វ៉ា អ៊ីប្រាហ៊ីម បានផ្តល់ជំនួយយ៉ាងសកម្ម។ 

ថ្ងៃនេះ ទី២៤ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានសម្រេចចិត្តធ្វើការទម្លាក់កម្រិតទំនាក់ទំនងការទូតជាមួយប្រទេសថៃឱ្យនៅត្រឹមកម្រិតទាបបំផុត គឺកម្រិតលេខាទី២ ដែលជាការឆ្លើយតបទៅនឹងស្ថានការណ៍តានតឹងនៅតាមបន្ទាត់ព្រំដែនរវាងប្រទេសទាំងពីរ។ ការសម្រេចនេះរួមបញ្ចូលទាំងការដកហូតមន្ត្រីការទូតកម្ពុជាទាំងអស់ដែលកំពុងបម្រើការនៅស្ថានទូតកម្ពុជាក្នុងទីក្រុងបាងកក ឱ្យត្រឡប់មកប្រទេសកម្ពុជាវិញ និងបានតម្រូវឱ្យមន្ត្រីការទូតថៃចាកចេញពីប្រទេសកម្ពុជាផងដែរ។

សកម្មភាពនេះកើតឡើងបន្ទាប់ពីឧបទ្ទវហេតុផ្ទុះគ្រាប់មីននៅតំបន់ព្រំដែនជិតខេត្តឧបលរាជធានី ដែលបានបណ្តាលឱ្យទាហានថៃម្នាក់បាត់បង់ជើង និងទាហាន៤នាក់ផ្សេងទៀតរងរបួស។ ភាគីថៃបានចោទប្រកាន់កម្ពុជាថាបានដាក់គ្រាប់មីនថ្មីនៅក្នុងតំបន់នោះ ដែលជាការចោទប្រកាន់ដែលកម្ពុជាបានបដិសេធ ដោយអះអាងថាទាហានថៃបានបន្លំផ្លូវចូលទៅក្នុងទឹកដីកម្ពុជា និងជាន់គ្រាប់មីនដែលនៅសេសសល់ពីសម័យសង្គ្រាម។

អនុរដ្ឋលេខាធិការ និងជាអ្នកនាំពាក្យក្រសួងការពារជាតិកម្ពុជា លោកជំទាវ ម៉ាលី សុជាតា បានថ្លែងថា កម្ពុជាប្តេជ្ញាដោះស្រាយបញ្ហាព្រំដែននេះដោយសន្តិវិធី និងផ្អែកលើច្បាប់អន្តរជាតិ។ លោកជំទាវបានសង្កត់ធ្ងន់ថា កម្ពុជាបានរំលឹកភាគីថៃជាច្រើនលើកមកហើយឱ្យប្រកាន់ខ្ជាប់នូវផ្លូវល្បាតដែលបានព្រមព្រៀងគ្នាក្នុងអនុស្សរណៈនៃការយោគយល់គ្នាឆ្នាំ២០០០ ដើម្បីជៀសវាងឧបទ្ទវហេតុបែបនេះ។

ការទម្លាក់កម្រិតទំនាក់ទំនងការទូតនេះបានធ្វើឱ្យទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសទាំងពីរកាន់តែរង្គោះរង្គើ។ កន្លងមក ទំនាក់ទំនងរវាងកម្ពុជា និងថៃធ្លាប់មានភាពល្អប្រសើរឡើង ជាពិសេសបន្ទាប់ពីការធ្វើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ច និងការទប់ស្កាត់ជនអន្តោប្រវេសន៍ខុសច្បាប់។ ប៉ុន្តែ បញ្ហាព្រំដែនដែលមិនទាន់មានការឯកភាពច្បាស់លាស់ ជាពិសេសនៅតំបន់ត្រីកោណមរកត និងបញ្ហាផ្ទុះគ្រាប់មីនជាបន្តបន្ទាប់ បានធ្វើឱ្យភាពតានតឹងកើនឡើង។

ការសម្រេចចិត្តនេះមិនត្រឹមតែប៉ះពាល់ដល់ទំនាក់ទំនងការទូតប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងបានជះឥទ្ធិពលដល់សកម្មភាពពាណិជ្ជកម្ម និងការធ្វើដំណើរឆ្លងកាត់ព្រំដែនផងដែរ។ បច្ចុប្បន្ន ប្រទេសថៃបានបិទច្រកព្រំដែនជាច្រើន រួមទាំងច្រកចុងជុំ ចុងសៃតាគូ ចុងអានម៉ា និងចុងសង៉ាម ហើយបានហាមឃាត់ភ្ញៀវទេសចរមិនឱ្យចូលទៅក្នុងតំបន់ទាំងនោះ។ កម្ពុជាក៏បានហាមឃាត់ការនាំចូលប្រេងឥន្ធនៈ ឧស្ម័ន និងផ្លែឈើ និងបន្លែមួយចំនួនពីថៃផងដែរ។

ភាពតានតឹងនេះក៏បានប៉ះពាល់ដល់នយោបាយផ្ទៃក្នុងរបស់ប្រទេសថៃផងដែរ ដោយនាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃ លោកស្រី ប៉ែតងតាន ស៊ីណាវ៉ាត្រា ត្រូវបានផ្អាកពីតំណែងបណ្តោះអាសន្ន ដោយសារការស៊ើបអង្កេតទាក់ទងនឹងការបែកធ្លាយនៃការសន្ទនាការទូតរវាងលោកស្រី និងអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា លោក ហ៊ុន សែន។

អ្នកវិភាគខ្លះបានលើកឡើងថា បញ្ហានេះអាចនឹងត្រូវដោះស្រាយតាមរយៈការចរចា និងការសម្របសម្រួលពីភាគីទីបី ដូចជាអាស៊ាន ឬអង្គការសហប្រជាជាតិ ដើម្បីកាត់បន្ថយភាពតានតឹង និងជៀសវាងការប៉ះទង្គិចបន្ថែមទៀត។ ទោះជាយ៉ាងណា ស្ថានការណ៍នៅតែស្ថិតក្នុងភាពមិនច្បាស់លាស់ ហើយសហគមន៍អន្តរជាតិកំពុងតាមដានយ៉ាងដិតដល់ចំពោះការវិវឌ្ឍន៍នៃទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសទាំងពីរ។

ប្រាសាទតាមាន់ធំ ជាសម្បត្តិវប្បធម៌ដ៏មានតម្លៃរបស់ខ្មែរ ដែលស្ថិតនៅតាមបណ្តោយព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ ក្នុងខេត្តឧត្តរមានជ័យ។ ប៉ុន្តែថ្មីៗនេះ ប្រាសាទនេះបានក្លាយជាចំណុចក្តៅផ្នែកនយោបាយ និងជម្លោះព្រំដែនឡើងវិញ បន្ទាប់ពីមេបញ្ជាការយោធាថៃបានចេញមកប្រកាសគំរាមបិទការចូលទស្សនាប្រាសាទរយៈពេល ៧ ថ្ងៃ។

យោងតាមសារព័ត៌មាន The Nation Thailand​ មេបញ្ជាការយោធភូមិភាគទី២ លោក BOOMSIN បានលើកឡើងថា ការសម្រេចបិទប្រាសាទតាមាន់ធំនេះ គឺដើម្បី “ស្តារស្ថានការណ៍ និងរៀបចំសណ្តាប់ធ្នាប់ឡើងវិញ” ប្រសិនបើមានការប្រទូសរ៉ាយគ្នានៅក្នុងតំបន់នោះ។ លោក BOOMSIN បានអះអាងថា មានក្រុមយុវជនកម្ពុជា ឬ “ក្មេងៗស្ទាវ” នាំគ្នាទៅលេងប្រាសាទតាមាន់ធំក្នុងចំនួនច្រើន ដែលបានបង្កឲ្យទាហានថៃ “ភ័យខ្លាច” និងចោទថាកម្ពុជាបានជួលក្មេងទាំងនោះឲ្យទៅបង្កចលាចល។

លោក BOOMSIN បាននិយាយយ៉ាងច្បាស់ជាមួយមេបញ្ជាការកងពលធំថ្មើរជើងលេខ៤២ របស់កម្ពុជាថា៖  

> “ខ្ញុំបាននិយាយច្បាស់ជាមួយមេបញ្ជាការកងពលធំថ្មើរជើងលេខ៤២ នៃរបស់កម្ពុជា ថាកម្ពុជាត្រូវតែគ្រប់គ្រងប្រជាជនរបស់ខ្លួន កុំឲ្យបង្កជម្លោះ ឬបង្កើតការញុះញង់។ បើគ្រប់គ្រងមិនបានទេ នោះខ្ញុំនឹngបិទប្រាសាទហើយ។”

ការលើកឡើងនេះបានបង្កឲ្យមានភាពតានតឹងថ្មីនៅតាមបណ្តោយព្រំដែន ខណៈកម្ពុជាបានអះអាងជាបន្តបន្ទាប់ថា ប្រាសាទតាមាន់ធំ និងតំបន់ជុំវិញនោះ ជាទឹកដីរបស់ខ្លួន ដោយផ្អែកលើឯកសារប្រវត្តិសាស្ត្រ និងផែនទីដែលសៀមបានព្រាំរមព្ងរៀងជាមួយបារាំងនៅឆ្នាំ ១៩០៧។ ប៉ុន្តែថៃបានបន្តជំទាស់ និងអះអាងថាប្រាសាទនេះស្ថិតនៅក្នុងខេត្តសុរិន្ទរបស់ខ្លួន។

ជម្លោះនេះមិនមែនជារឿងថ្មីនោះទេ។ ប្រាសាទតាមាន់ធំ និងប្រាសាទព្រះវិហារដែលនៅចម្ងាយប្រមាណ ១៤០ គីឡូម៉ែត្រពីគ្នា ធ្លាប់ជាចំណុចកណ្តាលនៃជម្លោះរវាងកម្ពុជា និងថៃអស់រយៈពេលជាច្រើនទសវត្សរ៍មកហើយ។ នៅឆ្នាំ ២០០៨ ការដាក់ប្រាសាទព្រះវិហារជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌពិភពលោករបស់ UNESCO បានបង្កឲ្យមានភាពតានតឹង និងការប៉ះទង្គិចប្រដាប់អាវុធជាច្រើនលើក ដែលបណ្តាលឲ្យមានអ្នកស្លាប់ និងរបួសជាច្រើននាក់។ ក្នុងឆ្នាំ ២០១៣ តុលាការអន្តរជាតិ (ICJ) បានសម្រេចថា ប្រាសាទព្រះវិហារជាកម្មសិទ្ធិរបស់កម្ពុជា ប៉ុន្តែជម្លោះជុំវិញតំបន់នៅក្បែរនោះនៅតែបន្ត។

ការគំរាមបិទប្រាសាទតាមាន់ធំនេះ បានបង្កឲ្យមានការព្រួយបារម្ភអំពីស្ថានភាពសន្តិសុខនៅតាមព្រំដែន។ កម្ពុជាបានបដិសេធការចោទប្រកាន់ថាខ្លួនជួលក្មេងៗឲ្យទៅបង្កចលាចល ដោយអះអាងថា ការទៅទស្សនាប្រាសាទរបស់ប្រជាជនខ្មែរគឺជាសិទ្ធិស្របច្បាប់ នៅលើទឹកដីរបស់ខ្លួន។ នៅខែឧសភា ឆ្នាំ ២០២៥ មេបញ្ជាការយោធានៃប្រទេសទាំងពីរបានជួបពិភាក្សាគ្នា និងឯកភាពគ្នាក្នុងការកាត់បន្ថយចំនួនទាហាននៅជិតប្រាសាទ ដើម្បីជៀសវាងការប៉ះទង្គិចបន្ថែមទៀត។ ប៉ុន្តែការគំរាមបិទប្រាសាទនេះបង្ហាញថា ភាពតានតឹងនៅតែមាន។

ជាការពិត ប្រាសាទតាមាន់ធំមិនត្រឹមតែជាសម្បត្តិវប្បធម៌ប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែក៏ជានិមិត្តរូបនៃមោទនភាពជាតិខ្មែរផងដែរ។ ការប៉ុនប៉ងណាមួយដើម្បីរារាំងការចូលទស្សនារបស់ប្រជាជនខ្មែរ អាចនឹងបង្កឲ្យមានប្រតិកម្មខ្លាំងក្លាពីសំណាក់ប្រជាជន និងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។ ដើម្បីជៀសវាងជម្លោះបន្ថែម ភាគីទាំងពីរគួរតែបន្តកិច្ចចរចាដោយសន្តិវិធី និងគោរពតាមច្បាប់អន្តរជាតិ ដើម្បីធានាសន្តិភាព និងស្ថិរភាពនៅតាមព្រំដែន។